İşyerinde işe başladığı günden itibaren en az bir yıl çalışmış olan işçi, yıllık ücretli izin hakkına sahiptir.
Bir Yıllık Çalışma Süresinin Hesaplanması / Yıllık İzne Hak Kazanma
➢ Bir yıllık sürenin belirlenmesinde fiili çalışma dikkate alınır. İşverenin işçinin sigorta primini ödemeye geç başlamış olması, yıllık ücretli izin hakkının belirlenmesinde önem taşımamaktadır. İşçinin fiilen işe başladığı tarihten itibaren bir yıl süreyle çalışmış olmasının ispatı halinde, işçinin yıllık izin hakkının doğduğu kabul edilmelidir.
➢ İş sözleşmesinin başlangıcında deneme süresi konulmuşsa, deneme süresinde geçen çalışma da bir yıllık sürenin hesabında dikkate alınır (İŞK m. 53).
➢ Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır (İŞK m. 54).
İş Kanunu bazı hallerde işçi fiilen çalışmamış olsa da, çalışmış gibi kabul etmekte ve bir yıllık sürenin hesabında bu süreleri de dikkate almaktadır. Bu haller;
➢ İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (Ancak, 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlası sayılmaz.).
➢ Kadın işçilerin 74 üncü madde gereğince doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler.
➢ İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler (Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.).
➢ Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın onbeş günü (işçinin yeniden işe başlaması şartıyla).
➢ İş Kanunu’nun 66 ncı maddesi gereğince çalışma süresinden sayılan zamanlar.
➢ Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.
➢ 3153 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmeliğe göre röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler.
➢ İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler.
➢ İş Kanunu Ek 2 nci madde uyarınca işçiye verilen mazeret izin süreleri,
➢ İşveren tarafından verilen diğer izinler
➢ İşçiye İş Kanunu uyarınca verilmiş bulunan yıllık ücretli izin süresi.
Yıllık Ücretli İzin Süreleri
İş Kanunu m 53, işçilerin kıdemini dikkate alarak yıllık ücretli izin sürelerini tespit etmiştir. Buna göre,
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
Az olamaz. Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.
İş Kanunu’ndaki bu süreler işçi lehine olmak üzere, bireysel iş sözleşmesi ile veya toplu iş sözleşmesiyle arttırılabilir. Buna karşılık bu sürelerden daha az bir süre belirlenemez.
Yıllık Ücretli İznin Uygulanması
Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Bu iznin işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Ancak tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere, yıllık izinbölümler hâlinde kullanılabilir.
İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez. İşçi İş Kanunu m. 53’de belirlenen süre kadar izin kullanma hakkına sahiptir.
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Bu süreler kadar işçinin yıllık izin süresinin uzadığı kabul edilmektedir.
Yıllık İzin Ücreti
İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.
Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayrıca ödenir.
Yıllık İzinde Çalışma Yasağı
Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.
İspat
Yıllık izinlerin kullandırıldığı noktasında ispat yükü işveren üzerinde olup işveren yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile kanıtlamak durumundadır (Hukuk Genel Kurulu, 06.06.2018, E. 2015/1769, K. 2018/1182).